Ο Αττίλας είναι πάντα εκεί

Γράφει ο Γιώργος Δελαστίκ

Ηταν σαν σήμερα, τριάντα έξι χρόνια πριν. Στις 20 Ιουλίου 1974 άρχιζε η υλοποίηση της τελευταίας φάσης του αμερικανικού σχεδίου για τη διχοτόμηση της Κύπρου, με την έναρξη της εισβολής του Αττίλα. Η προδοτική χούντα των συνταγματαρχών της Αθήνας είχε πια ολοκληρώσει το έγκλημά της. Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος είχε προ πολλού αποσύρει την ελληνική μεραρχία από την Κύπρο. Ο δικτάτορας Ιωαννίδης είχε ανατρέψει στις 15 Ιουλίου 1974 με φασιστικό πραξικόπημα των ελληνικών στρατευμάτων στο νησί τον πρόεδρο Μακάριο.

Τα πάντα ήταν έτσι έτοιμα για την τουρκική εισβολή.

Πρώτον, η Αγκυρα είχε πλέον κάθε δικαιολογία να προφασιστεί ότι η εισβολή της αποσκοπούσε δήθεν στην "αποκατάσταση της συνταγματικής νομιμότητας". Η "προδοτική" όπως απεκαλείτο στην εποχή της, Συνθήκη της Ζυρίχης, που είχε υπογράψει ως πρωθυπουργός ο εκλιπών Κωνσταντίνος Καραμανλής, εκχωρούσε όντως αυτό το δικαίωμα στους Τούρκους.

Δεύτερον, ολόκληρη η Ευρώπη ήταν εναντίον του φασιστικού καθεστώτος των πραξικοπηματιών στην Κύπρο, άρα κάθε άλλο παρά ενστάσεις είχε στην κρίσιμη αρχική φάση της τουρκικής εισβολής.

Τρίτον και σημαντικότερο, η εγκαθίδρυση στην Κύπρο καθεστώτος πρακτόρων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ εξουδετέρωνε εντελώς τη Σοβιετική Ενωση, η παρέμβαση της οποίας είχε σώσει την Κύπρο το 1964. Θα ήταν προφανώς γελοίο να περίμενε κανείς να παρεμπόδιζαν οι Σοβιετικοί το 1974 την τουρκική εισβολή για να διασώσουν τα... όργανα των ΗΠΑ που είχαν καταλάβει την εξουσία στη Λευκωσία.

Νέα βιβλία για το Κυπριακό

Του Πέτρου Παπαλυβίου*

ΑΝΑΜΕΣΑ στα πολλά νέα (και καλά) κυπρολογικά βιβλία που βρίσκει ο ρέκτης βιβλιόφιλος στις βιτρίνες των βιβλιοπωλείων μας, προστέθηκαν τις τελευταίες βδομάδες, από τις εκδόσεις Καστανιώτη, και το «Μακάριος: τα τρία λάθη», του Πολύβιου Γ. Πολυβίου, και «Τα σχέδια λύσης του Κυπριακού (1948-1978)» του Νίκου Χριστοδουλίδη.

Μακάριος - Κυπριανού απέρριπταν διζωνική

Του Κωστάκη Αντωνίου

Μέσα από τα προσφάτως αποκαλυφθέντα έγγραφα του Φόρεϊν Όφις, για το 1979, καταδεικνύεται ότι ούτε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ούτε ο Σπύρος Κυπριανού είχαν αποδεχθεί τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, παρά τις περί αντιθέτου διαβεβαιώσεις του Προέδρου Χριστόφια. Και η πρώτη φορά, κατά την οποία έγινε αναφορά από κυπριακής πλευράς στον όρο διζωνική, ήταν μετά το θάνατο του Μακαρίου, τον πρώτο καιρό της ανάληψης της προεδρίας από τον Σπύρο Κυπριανού, από τον τότε Υπουργό Εξωτερικών, Γιαννάκη Χριστοφίδη. Μάλιστα, η αναφορά έγινε εν αγνοία του Σπύρου Κυπριανού, ο οποίος, σύμφωνα, με το Νίκο Ρολάνδη, του ανέθεσε, να ζητήσει από το Γιαννάκη Χριστοφίδη, να του εξηγήσει, πώς προχώρησε σε αυτή την αναφορά. Στα βρετανικά έγγραφα αναφέρεται ότι τα προβλήματα που άρχισαν να παρουσιάζονται στις διακοινοτικές συνομιλίες (συνάντηση των δύο συνομιλητών Γεώργιου Ιωαννίδη και Σουλεϊμάν Ονάν, 18 Ιουνίου 1979) οφείλονται στην επιμονή της τουρκοκυπριακής πλευράς όπως η αρχή της διζωνικότητας και το θέμα της ασφάλειας των Τουρκοκυπρίων υιοθετηθούν ως αποφασισθέντα στοιχεία της Συμφωνίας Μακαρίου-Ντενκτάς. Ο Ελληνοκύπριος συνομιλητής, όμως, αρνήθηκε ότι αυτά τα στοιχεία είχαν υιοθετηθεί στη Συμφωνία. Και όντως δεν αναφέρετο στη Συμφωνία η ορολογία «διζωνική». Ο Ντενκτάς, φυσικά, αργότερα, ισχυρίστηκε ότι η Συμφωνία προνοούσε για διζωνική ομοσπονδία αλλά ο Αρχιεπίσκοπος ζήτησε «να αποφευχθούν λέξεις και όροι που θα δημιουργούσαν μια δύσκολη κατάσταση ανάμεσα στην κοινότητα». Όμως, είναι γνωστές οι ψευδολογίες στις οποίες κατέφευγε ο τότε κατοχικός ηγέτης προκειμένου να διαστρεβλώσει και να αντλήσει πολιτικά οφέλη, ώστε δεν μπορεί να δοθεί πίστη στους ισχυρισμούς του.

Άλλο ομοσπονδία, άλλο παρασπονδία

Του Χρύσανθου Χρυσάνθου

Τον Ιανουάριο του 1977 ο Μακάριος προέβη στη δήλωση ότι είτε που θα λυθεί εντός του έτους το κυπριακό πρόβλημα, είτε που πάμε για μακροχρόνιο αγώνα. Είχε ήδη αποφασίσει οριστικώς και ειλικρινώς να κάνει τον «οδυνηρό συμβιβασμό» για λύση ομοσπονδίας, με την προϋπόθεση ότι αυτό θα γινόταν αποδεκτό και από την τουρκική πλευρά. Αν ήταν ειλικρινείς οι προθέσεις της Τουρκίας, η επίτευξη λύσης θα ήταν εύκολη.

Με την έλευση του γ.γ. του ΟΗΕ, Κουρτ Βαλντχάιμ, στην Κύπρο, πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 1977 η συνάντηση κορυφής και επιτεύχθηκε η συμφωνία Μακαρίου-Ντενκτάς για τις τέσσερις κατευθυντήριες γραμμές στη λύση του Κυπριακού.Αποδείχτηκε όμως ότι η Τουρκία και ο Ντενκτάς παρέμεναν προσηλωμένοι στο στόχο της διχοτόμησης. Είχαν στο νου τους όχι την ομοσπονδία, αλλά την... παρασπονδία. Η τουρκική πλευρά προέβαλλε αδιάλλακτες θέσεις, που πόρρω απείχαν από τα συμφωνηθέντα, ενώ ο Μακάριος υπέστη το πρώτο έμφραγμα μυοκαρδίου. Ιδού ο πρωτοσέλιδος τίτλος του «Φιλελεύθερου» στις 8 Απριλίου 1977 για τις διεξαγόμενες συνομιλίες: «Αγεφύρωτο χάσμα. Οι Τούρκοι θέλουν πρώτα δύο κράτη, που ύστερα θα ενωθούν».