Ομοσπονδία σε τοπίο ομίχλης

ΟΗΕ: Το 1990 εμφανίσθηκε για πρώτη φορά ο όρος διζωνικότητα στο Κυπριακό

Του Κώστα Βενιζέλου

Τριάντα οκτώ χρόνια μετά την τουρκική εισβολή και η συζήτηση για την ομοσπονδία, τη μορφή και το περιεχόμενό της συνεχίζεται. Είναι δε προφανές από τις συζητήσεις πως το τοπίο στο πεδίο αυτό δεν έχει ξεκαθαρίσει. Πολλοί δεν γνωρίζουν ποιος δεσμεύθηκε τι και, το χειρότερο, κάποιοι κρύβονται πίσω από μια γενική θέση, για να κατοχυρώσουν χειρισμούς και υποχωρήσεις. Όλες οι συζητήσεις, ακόμη και οι πρόσφατες, περιστρέφονται γύρω από τις συμφωνίες υψηλού επιπέδου Μακαρίου-Ντενκτάς το 1977. Τι συμφώνησε και τι όχι και κατά πόσο περιελαμβανόταν στη συμφωνία και ο διζωνικός χαρακτήρας της ομοσπονδίας. Την ίδια ώρα, προκύπτει από τις δημόσιες συζητήσεις πως μια υποχώρηση, που θεωρήθηκε οδυνηρή, έχει μετατραπεί από κάποιους πολιτικούς και πολιτικές δυνάμεις σε σημαία και λάβαρο του αγώνα. Περαιτέρω, όσοι έχουν ενδιατρίψει στην πορεία του Κυπριακού εκτιμούν πως τα όσα συμφωνήθηκαν το 1977 πόρρω απέχουν από τα αυτά που συζητούνται σήμερα.

Μακάριος - Κυπριανού απέρριπταν διζωνική

Του Κωστάκη Αντωνίου

Μέσα από τα προσφάτως αποκαλυφθέντα έγγραφα του Φόρεϊν Όφις, για το 1979, καταδεικνύεται ότι ούτε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ούτε ο Σπύρος Κυπριανού είχαν αποδεχθεί τη διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, παρά τις περί αντιθέτου διαβεβαιώσεις του Προέδρου Χριστόφια. Και η πρώτη φορά, κατά την οποία έγινε αναφορά από κυπριακής πλευράς στον όρο διζωνική, ήταν μετά το θάνατο του Μακαρίου, τον πρώτο καιρό της ανάληψης της προεδρίας από τον Σπύρο Κυπριανού, από τον τότε Υπουργό Εξωτερικών, Γιαννάκη Χριστοφίδη. Μάλιστα, η αναφορά έγινε εν αγνοία του Σπύρου Κυπριανού, ο οποίος, σύμφωνα, με το Νίκο Ρολάνδη, του ανέθεσε, να ζητήσει από το Γιαννάκη Χριστοφίδη, να του εξηγήσει, πώς προχώρησε σε αυτή την αναφορά. Στα βρετανικά έγγραφα αναφέρεται ότι τα προβλήματα που άρχισαν να παρουσιάζονται στις διακοινοτικές συνομιλίες (συνάντηση των δύο συνομιλητών Γεώργιου Ιωαννίδη και Σουλεϊμάν Ονάν, 18 Ιουνίου 1979) οφείλονται στην επιμονή της τουρκοκυπριακής πλευράς όπως η αρχή της διζωνικότητας και το θέμα της ασφάλειας των Τουρκοκυπρίων υιοθετηθούν ως αποφασισθέντα στοιχεία της Συμφωνίας Μακαρίου-Ντενκτάς. Ο Ελληνοκύπριος συνομιλητής, όμως, αρνήθηκε ότι αυτά τα στοιχεία είχαν υιοθετηθεί στη Συμφωνία. Και όντως δεν αναφέρετο στη Συμφωνία η ορολογία «διζωνική». Ο Ντενκτάς, φυσικά, αργότερα, ισχυρίστηκε ότι η Συμφωνία προνοούσε για διζωνική ομοσπονδία αλλά ο Αρχιεπίσκοπος ζήτησε «να αποφευχθούν λέξεις και όροι που θα δημιουργούσαν μια δύσκολη κατάσταση ανάμεσα στην κοινότητα». Όμως, είναι γνωστές οι ψευδολογίες στις οποίες κατέφευγε ο τότε κατοχικός ηγέτης προκειμένου να διαστρεβλώσει και να αντλήσει πολιτικά οφέλη, ώστε δεν μπορεί να δοθεί πίστη στους ισχυρισμούς του.

Άλλο ομοσπονδία, άλλο παρασπονδία

Του Χρύσανθου Χρυσάνθου

Τον Ιανουάριο του 1977 ο Μακάριος προέβη στη δήλωση ότι είτε που θα λυθεί εντός του έτους το κυπριακό πρόβλημα, είτε που πάμε για μακροχρόνιο αγώνα. Είχε ήδη αποφασίσει οριστικώς και ειλικρινώς να κάνει τον «οδυνηρό συμβιβασμό» για λύση ομοσπονδίας, με την προϋπόθεση ότι αυτό θα γινόταν αποδεκτό και από την τουρκική πλευρά. Αν ήταν ειλικρινείς οι προθέσεις της Τουρκίας, η επίτευξη λύσης θα ήταν εύκολη.

Με την έλευση του γ.γ. του ΟΗΕ, Κουρτ Βαλντχάιμ, στην Κύπρο, πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 1977 η συνάντηση κορυφής και επιτεύχθηκε η συμφωνία Μακαρίου-Ντενκτάς για τις τέσσερις κατευθυντήριες γραμμές στη λύση του Κυπριακού.Αποδείχτηκε όμως ότι η Τουρκία και ο Ντενκτάς παρέμεναν προσηλωμένοι στο στόχο της διχοτόμησης. Είχαν στο νου τους όχι την ομοσπονδία, αλλά την... παρασπονδία. Η τουρκική πλευρά προέβαλλε αδιάλλακτες θέσεις, που πόρρω απείχαν από τα συμφωνηθέντα, ενώ ο Μακάριος υπέστη το πρώτο έμφραγμα μυοκαρδίου. Ιδού ο πρωτοσέλιδος τίτλος του «Φιλελεύθερου» στις 8 Απριλίου 1977 για τις διεξαγόμενες συνομιλίες: «Αγεφύρωτο χάσμα. Οι Τούρκοι θέλουν πρώτα δύο κράτη, που ύστερα θα ενωθούν».