Η ηθική χρεοκοπία της μεταεισβολικής περιόδου

Του Νικόλα Α. Ιωαννίδη*

Κατόπιν των πρωτοφανών κινητοποιήσεων που λαμβάνουν χώρα στους δρόμους και τις πλατείες της Κύπρου μετά τη δολοφονία 13 ανθρώπων στο Μαρί, αναπόφευκτα κάνω κάποιες συγκρίσεις με την κατάσταση στη μητροπολιτική Ελλάδα. Στην τελευταία, οι πολίτες βιώνουν την πνευματική και οικονομική χρεοκοπία, όπου τους περιήγαγαν οι κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης, στις οποίες σημαντικές θέσεις κατείχαν και κατέχουν άνθρωποι που ανήκουν στη λεγόμενη «γενιά του Πολυτεχνείου». Βέβαια, οι περισσότεροι απ’ όσους πραγματικά αγωνίστηκαν εναντίον της Χούντας είτε δεν επέζησαν είτε έμειναν στο περιθώριο. Κάποιοι, όμως, καπηλεύτηκαν τους αντιδικτατορικούς αγώνες ή, αν πραγματικά μερικοί απ’ αυτούς αγωνίστηκαν, σαγηνεύτηκαν από την τρυφηλότητα της εξουσίας και οδήγησαν την Ελλάδα στην καταστροφή.

Κατά παρεμφερή τρόπο, αλλά υπό διαφορετικές περιστάσεις, μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο άρχισε μια προσπάθεια ηθικής και εθνικής απονεύρωσης των Ελλήνων Κυπρίων. Οι Αγγλοαμερικανοί πάτρωνές μας χρησιμοποίησαν τον «αγαπημένο τρόπο κοινωνικού ελέγχου της βιομηχανικής κοινωνίας», κατά τον Εrnest Gellner· το παγκόσμιο Danegeld, ήτοι την εξαγορά της κοινωνικής επιθετικότητας με την υλική προαγωγή. Όπερ και εγένετο. Ο τραχύς και αξιοπρεπής λαός της Κύπρου, απογοητευμένος από την προδοσία και με χαίνουσες της πληγές από τη βάρβαρη τουρκική εισβολή, ρίχθηκε εντατικά στην ανοικοδόμηση του κατεστραμμένου μας κράτους. Όσοι έζησαν την καταστροφή έκαναν το παν για να διασφαλίσουν πως τα παιδιά τους δεν θα βίωναν κάτι παρόμοιο. Γι’ αυτό δημιουργήσαμε μια σφριγηλή οικονομία, υποδομές, γίναμε σημαντικός διαμετακομιστικός σταθμός και από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς. Ένα οικονομικό θαύμα είχε συντελεστεί στην ημικατεχόμενη Κύπρο και αυτό οφείλεται στους αξιόλογους ανθρώπους της.

Ωστόσο, παράλληλα με την οικονομική άνθηση, η οποία αποτελεί το ένα σκέλος του Danegeld, άρχισε να παρατηρείται και το δεύτερο σκέλος του, η χαλάρωση των κοινωνικών αντιστάσεων. Το μαχητικό πνεύμα που επικρατούσε μετά την εισβολή σταδιακά μετατράπηκε σε ηττοπάθεια.

Ο νεποτισμός, η αναξιοκρατία, ο ωχαδερφισμός και η ευωχία παρασιτικά εισέβαλαν στην ψυχοσύνθεσή μας και προσέβαλαν τον κοινωνικό ιστό ξεκινώντας την αποδόμησή του. Έχουσα η κοινωνία μας ως συστατικά τα ανωτέρω, δεν θα μπορούσε παρά να πάρει μια καθοδική πορεία. Κι αν οι υλιστές αντέτασσαν στην ηθική κατάπτωση την ευμάρεια, τώρα πια θα πρέπει να αναθεωρήσουν. Γιατί όταν ένας λαός δεν έχει στέρεο πνευματικό υπόβαθρο και αποκρυσταλλωμένη εθνική ταυτότητα με αρχές και αξίες, τότε δεν μπορεί να επιβιώσει. Θα βαυκαλίζεται πως με την επίπλαστη ευημερία του θα παραμένει εσαεί άφθαρτος, αλλά με την πρώτη σοβαρή κρίση διαφαίνεται η αδυναμία του στην αντιμετώπιση καταστάσεων.

Παρά τον αέρα απαισιοδοξίας που διαχέεται μέχρι στιγμής από το παρόν κείμενο και επειδή είμαι πολέμιος της αρνητικότητας, θα επιχειρήσω να αλλάξω κάπως τη ρότα της σκέψης μου διατηρώντας παράλληλα το στοιχείο του πεσιμισμού, ούτως ώστε να λειτουργεί ως ξυπνητήρι κάθε φορά που εκφεύγουμε του σκοπού μας. Ανέκαθεν πίστευα πως το φρόνημα και η ανδρεία των ανθρώπων της Κύπρου μας δεν χάθηκαν, αν και αμβλύνθηκαν σημαντικά εξαιτίας των προαναφερθεισών παθογενειών. Διατηρούμε την αγωνιστικότητά μας σε λανθάνουσα κατάσταση και την επιδεικνύουμε ανά περιόδους, τονώντας μερικώς το ηθικό μας. Η θυσία των Ισαάκ-Σολωμού, του υπολοχαγού Χαραλάμπους το 2009 και το ολοκαύτωμα των 13 λεβεντών στο Μαρί, που οδήγησε σε πάνδημες διαμαρτυρίες και ευθεία αμφισβήτηση του καθεστώτος, επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές.

Όμως, αυτές οι σπάνιες ενδείξεις των αρετών του λαού μας δεν είναι αρκετές.

Εξάλλου, δε χρειάζονται νεκροί για να δείχνουμε τα χαρίσματά μας. Μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε ούτως ώστε να θεραπεύσουμε τις εγγενείς αδυναμίες της κοινωνίας μας και να μη θρηνούμε νεκρούς. Εδώ πρέπει να αναφέρω ότι συζητούσαμε συχνά στο σπίτι όλα αυτά τα προβλήματα και για ενδεχόμενες λύσεις ή ενέργειες. Ο πατέρας μου δεν μιλούσε πολύ γι’ αυτά. Ήταν στρατιωτικός και δεν μπορούσε να εκφράζεται τόσο ελεύθερα. Υπήρχε κι ένας άλλος λόγος που δε μιλούσε πολύ για τα συγκεκριμένα. Γιατί ό,τι πίστευε το τήρησε την 11/07/2011. Χωρίς λόγια. Εμπράκτως. Επειδή μαζί με τα υπόλοιπα δολοφονημένα παιδιά πραγμάτωσαν τις έννοιες του καθήκοντος, της αξιοπρέπειας, του υψηλού αισθήματος ευθύνης, σε αντίθεση με τους λογής εξουσιοθήρες που αποτελούν παράγωγα του νεποτισμού και της φαυλοκρατίας.

Καθίσταται πρόδηλο ότι βρισκόμαστε σε κομβικό σημείο. Δεν θα πω ότι πιάσαμε πάτο γιατί δεν ξέρουμε ποιες άλλες εκπλήξεις μας ετοιμάζουν οι κυβερνώντες. Αδιαμφισβήτητα, η φονική έκρηξη στο Μαρί αποτελεί την επιτομή της αποτυχίας των νοοτροπιών που αναπτύχθηκαν μετά το 1974. Είναι ο κώδων κινδύνου που μας καλεί επιτακτικά να αλλάξουμε πορεία. Οι παρωχημένες αντιλήψεις περί «συστήματος που δεν αλλάζει» και «αδυναμίας αντιμετώπισης του κατεστημένου» δεν πρέπει να μας ικανοποιούν. Έχουμε μια ιστορική ευκαιρία να συγκρουστούμε μετωπικά με τα κακώς κείμενα, με τους αστικούς μύθους που μας κρατούν δέσμιους του καθεστώτος και να απαιτήσουμε εξυγίανση της κοινωνίας μας, αξιοκρατία, δικαιοσύνη, συνειδησιακή ελευθερία. Να καταλάβουμε ότι την εξουσία εμείς τη δίνουμε στους κρατικούς αξιωματούχους και πρέπει αυτοί να ενεργούν προς το συμφέρον μας, όχι προς ίδιον όφελός τους. Αν δεν κάνουν αυτό θα τους απαξιώνουμε και θα τους αποδοκιμάζουμε μέχρι να συνετιστούν.

Τερματίζουμε πλέον τον κατατεμαχισμό μας σε κόμματα, ομάδες, χρώματα και παλεύουμε συλλογικά για το κοινό καλό, χωρίς να ποδηγετούμαστε από τους κομματάρχες. Αν και δε μ’ αρέσει να θέτω διλήμματα, αυτή τη φορά θεωρώ ότι δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Ή αγωνιζόμαστε μέχρις εσχάτων για την απαλλαγή μας από όλους τους ανικάνους και τις νοσούσες αντιλήψεις τους ή παραμένουμε απαθείς, φιλοτομαριστές και εν δυνάμει θύματα, ελπίζοντας εγωιστικά ότι την επόμενη φορά που θα γίνει κάτι τέτοιο -γιατί αν συνεχίσουμε αυτή την πορεία θα έχουμε συνεχώς παρόμοια περιστατικά- δεν θα συμβεί σε εμάς. Πολύ πριν τη δολοφονία του πατέρα μου και των 12 λεβεντών είχα κάνει την επιλογή μου. Εσείς;

* Ο Νικόλας Α. Ιωαννίδης είναι νομικός.



Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Ο Φιλελεύθερος", 17/8/2011