Κρίσιμο τεστ για την ελληνική εξωτερική πολιτική το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου όπου θα κριθεί η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας
Του Σταύρου Λυγερού
Μπορεί η εξωτερική πολιτική να βρίσκεται σε δεύτερη μοίρα, λόγω της οξύτητας που έχει η οικονομική κρίση, αλλά οι προκλήσεις σε αυτό το μέτωπο είναι πολλές και κρίσιμες. Η πρώτη δοκιμασία για την αυριανή κυβέρνηση θα είναι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου, το οποίο θα κρίνει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Στην πραγματικότητα, όμως, στο τραπέζι βρίσκεται αυτή καθ’ αυτή η υποψηφιότητά της. Η Γαλλία και η Γερμανία ηγούνται ενός μπλοκ χωρών-μελών, που αντιτίθενται στην προοπτική ένταξης της Τουρκίας. Επικαλούνται τη γεωπολιτισμική ασυμβατότητά της με την Ευρώπη κι όχι απλώς το γεγονός ότι όλα αυτά τα χρόνια η Άγκυρα δεν έχει κάνει τα αναγκαία βήματα προσαρμογής στο κοινοτικό κεκτημένο. Την περασμένη άνοιξη, ο Νικολά Σαρκοζί είχε δηλώσει ότι «πρέπει να πάψουμε να δίνουμε μάταιες υποσχέσεις στην Τουρκία». Την ίδια εποχή, η Άγκελα Μέρκελ δήλωνε ότι «κοινή μας θέση είναι προνομιακή συνεργασία με την Τουρκία αλλά όχι να γίνει πλήρες μέλος».
Όλες αυτές οι δηλώσεις, όμως, είναι θεσμικά μετέωρες. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Άγκυρας συνεχίζονται, έστω αργά και μετ’ εμποδίων. Ο αρμόδιος για τη διεύρυνση επίτροπος Ολι Ρεν δηλώνει ότι στόχος είναι η πλήρης ένταξη, στηριζόμενος στις υφιστάμενες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Το ίδιο δηλώνει και η σουηδική προεδρία, που υποστηρίζει την τουρκική υποψηφιότητα, όπως και μία σειρά άλλες χώρες-μέλη, κυρίως όσες επηρεάζονται από την Ουάσιγκτον.
Για την Κομισιόν το πρόβλημα είναι ότι η Άγκυρα παραμένει απελπιστικά ασυνεπής στην εκπλήρωση των όρων. Ακόμα και στους τομείς, όπου έχουν γίνει νομικές προσαρμογές, κατά κανόνα αυτές έχουν μείνει νεκρό γράμμα. Το γεγονός ότι η Τουρκία έχει κάνει ελάχιστα για να προσαρμοσθεί στο κοινοτικό κεκτημένο επιτρέπει τη χρονική μετάθεση της ενδοευρωπαϊκής αντιπαράθεσης για το μέλλον της τουρκικής υποψηφιότητας.
Τακτική
Είναι ακόμα ασαφές ποια τακτική θα ακολουθήσουν ο Σαρκοζί και η Μέρκελ στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου.
Το πρώτο σενάριο είναι να επικαλεσθούν ευθέως τη γεωπολιτισμική ασυμβατότητα της Τουρκίας για να εκτρέψουν και θεσμικά την υποψηφιότητά της προς την κατεύθυνση μιας απροσδιόριστης ακόμα ειδικής σχέσης. Σε αυτή την περίπτωση θα κατηγορηθούν για υπαναχώρηση.
Το δεύτερο σενάριο είναι να συνεχίσουν την ίδια τακτική. Να βολευθούν με το γεγονός ότι η τουρκική υποψηφιότητα προχωράει πολύ αργά, αφήνοντας για το μέλλον την απαίτηση για παύση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας.
Το τρίτο σενάριο είναι να χρησιμοποιήσουν το κυπριακό χαρτί για να εκτροχιάσουν την τουρκική υποψηφιότητα.
Υπενθυμίζουμε ότι όταν τον Δεκέμβριο 2004, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συζητούσε για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, ο Τάσσος Παπαδόπουλος είχε θέσει θέμα αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι άλλοι ηγέτες τον είχαν πιέσει ασφυκτικά να περιορισθεί για ένα διάστημα στην τελωνειακή σύνδεση.
Το καλοκαίρι 2005, όμως, η Άγκυρα αρνήθηκε με επίσημη δήλωση να εφαρμόσει το σχετικό πρωτόκολλο, που είχε υπογράψει. Η Ε.Ε. τότε είχε εκδώσει αντιδήλωση, με την οποία είχε δεσμευθεί ότι η εκπλήρωση των συμβατικών υποχρεώσεων της Τουρκίας αποτελεί όρο για την πρόοδο της ενταξιακής πορείας της.
Τον Δεκέμβριο 2006, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν δέχθηκε την πρόταση της Λευκωσίας να επιβληθούν αυτόματα κυρώσεις στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, εάν μέχρι τον Δεκέμβριο 2009 αυτή δεν έχει εκπληρώσει τη συμβατική υποχρέωσή της να εφαρμόσει το πρωτόκολλο. Αποφάσισε το πάγωμα οκτώ από τα 35 κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και απλή επανεξέταση της τουρκικής στάσης το 2009. Η κύρωση που της επεβλήθη ήταν προσχηματική. Στην πραγματικότητα, η Τουρκία απέσπασε μία δωρεάν παράταση τριών χρόνων, αφού σ’ αυτό το διάστημα λίγα είναι τα κεφάλαια, που έχουν ανοίξει για διαπραγμάτευση.
Εάν η Ε.Ε. σεβόταν τον εαυτό της θα επέβαλε το συνολικό πάγωμα (όχι διακοπή) των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, μέχρι αυτή να εφαρμόσει το πρωτόκολλο για την τελωνειακή σύνδεση. Μια τέτοια απόφαση θα αποτελούσε πραγματική κύρωση, χωρίς να προκαλεί ανήκεστο βλάβη στην ενταξιακή προοπτική της γειτονικής χώρας. Η Άγκυρα εμμένει στον παλαιότερο διπλωματικό ελιγμό της. Θέτει ως όρο για να εφαρμόσει το πρωτόκολλο την άρση της λεγόμενης απομόνωσης των Τουρκοκυπρίων. Πρόκειται για μία αυθαίρετη πολιτική διασύνδεση. Ουσιαστικά, για να ικανοποιήσει τις συμβατικές υποχρεώσεις της ζητάει το ακριβό αντάλλαγμα της έμμεσης πλην σαφούς αναγνώρισης του ψευδοκράτους!
Η βρετανική διπλωματία επικαλείται μία σύσταση-ευχή που υπάρχει στην Αντιδήλωση του 2005 για να αποτρέψει την επιβολή κυρώσεων στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Το επιχείρημά της είναι οι κυρώσεις θα εμποδίσουν την ειρηνευτική προσπάθεια της Γραμματείας του ΟΗΕ. Στόχος των Αμερικανοβρετανών δεν είναι αυτή καθ’ αυτή η λύση του Κυπριακού, αλλά να κρατήσουν πάση θυσία την Τουρκία σε ενταξιακή τροχιά.
Τον Δεκέμβριο ο κόμπος θα φθάσει στο χτένι. Εάν η Άγκυρα εμμείνει μέχρι τέλος στην άρνησή της, οι Γιώργος Παπανδρέου και Δημήτρης Χριστόφιας θα βρεθούν σε δίλημμα: Στοιχειώδης συνέπεια με τις διακηρυγμένες θέσεις τους υπαγορεύει το πάγωμα (όχι τη διακοπή) των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας. Η Ουάσιγκτον και το Λονδίνο, που εργάζονται για την άνευ όρων προώθηση της τουρκικής υποψηφιότητας, θα τους ασκήσουν ασφυκτικές πιέσεις για να «καταπιούν» την τουρκική άρνηση, μετατρέποντας σε κουρέλια την περιβόητη στρατηγική της «εξημέρωσης του θηρίου». Η Αθήνα και η Λευκωσία θα μπορούσαν να στηριχθούν στον γαλλογερμανικό άξονα, αλλά αυτό σημαίνει αλλαγή γραμμής, κάτι που δεν θα πρέπει να αναμένουμε ούτε από τον Γιώργο Παπανδρέου ούτε από τον Δημήτρη Χριστόφια.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Καθημερινή", 4/10/2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου